Biên dịch là gì? Công việc của người làm biên dịch

1.Khái niệm

Biên dịch là việc chuyển ngữ văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà không làm thay đổi ý nghĩa gốc. Công việc này yêu cầu người thực hiện phải có kỹ năng ngôn ngữ xuất sắc, hiểu biết về văn hoá liên quan, và khả năng viết tốt để đảm bảo chuyển ngữ mượt mà và thu hút.

Người dịch cần nắm rõ nội dung, văn phong và hình thức của văn bản gốc trước khi biên dịch và hiệu đính nội dung bằng ngôn ngữ đích, nhằm giữ nguyên ý nghĩa và phong cách ban đầu.

Thực tế, không phải biên dịch viên nào cũng giỏi cả dịch xuôi và dịch ngược; nhiều người chỉ thành thạo một trong hai kỹ năng này.

2.Mô tả công việc biên dịch viên

Tùy vào yêu cầu và đặc điểm của từng doanh nghiệp, công việc của biên dịch viên có thể rất khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết biên dịch viên đều thực hiện các nhiệm vụ chính sau:

– Biên dịch và xử lý tài liệu song ngữ theo yêu cầu của cấp trên, chuyển ngữ tài liệu từ ngôn ngữ này sang tiếng Việt hoặc ngược lại để hỗ trợ hoạt động kinh doanh.

– Soạn thảo văn bản song ngữ như thông báo nội bộ, thỏa thuận, và giao dịch với đối tác nước ngoài, đảm bảo tính chính xác để công việc trong công ty diễn ra suôn sẻ.

Tìm kiếm và biên dịch tài liệu, thông tin từ tiếng nước ngoài để cung cấp thêm tài liệu nghiên cứu và làm việc cho nhân viên.

Chuẩn bị tài liệu song ngữ cho các buổi thuyết trình, tọa đàm theo tiêu chí của cấp trên.

Kiểm tra và đánh giá các bản dịch chuyên ngành để đảm bảo sát nội dung gốc.

Quản lý tài liệu, văn bản biên dịch một cách hợp lý và sắp xếp thời gian làm việc khoa học để hoàn thành đúng hạn.

Thực hiện các công việc hành chính khác như sắp xếp và lưu trữ tài liệu của công ty.

3.Hình thức phiên dịch phổ biến

Ngành phiên dịch có nhiều hình thức phiên dịch khác nhau. Dưới đây là 6 hình thức phiên dịch phổ biến:

Phiên dịch song song

Dịch song song, còn gọi là dịch đồng thời hay dịch cabin, trong tiếng Anh là “simultaneous interpreting”, là hình thức phiên dịch yêu cầu kỹ năng cao. Phiên dịch viên ngồi trong cabin, nghe người nói qua tai nghe và dịch đồng thời qua micro, cho phép người nghe tiếp nhận thông tin ngay lập tức.

Trong dịch song song, phiên dịch viên phải thành thạo cả hai ngôn ngữ và có khả năng ứng biến linh hoạt, vì họ không có nhiều thời gian để suy nghĩ và chuyển ngữ.

Hình thức dịch này phù hợp với các tình huống quan trọng, đông người, như hội nghị, hội thảo, và sự kiện lớn của chính phủ, tổ chức, hoặc công ty lớn.

Phiên dịch nối tiếp

Phiên dịch nối tiếp, hay còn gọi là dịch đuổi và trong tiếng Anh là “consecutive interpreting”, là hình thức mà phiên dịch viên thực hiện việc chuyển ngữ sau khi người nói hoàn tất.

Trong phiên dịch nối tiếp, phiên dịch viên có thể trao đổi với người nói hoặc yêu cầu nhắc lại để hiểu rõ thông tin cần dịch. Họ cũng có thể thảo luận với người nói để thống nhất cách dịch một câu cụ thể.

Phiên dịch nối tiếp là hình thức phổ biến nhất, thường được sử dụng trong các buổi họp, sự kiện nhỏ, như họp báo, phỏng vấn, thuyết trình, và dịch hộ tống.

Nhược điểm của phiên dịch nối tiếp là mất thời gian, vì ngoài thời gian trình bày của người nói, còn cần thêm thời gian để phiên dịch viên chuyển ngữ, thường từ 1 đến 5 phút.

Phiên dịch tiếp sức

Phiên dịch tiếp sức, hay còn gọi là “relay interpreting” trong tiếng Anh, là hình thức phiên dịch tương tự như dịch song song, nhưng yêu cầu dịch nhiều hơn hai ngôn ngữ.

Hình thức này thường được sử dụng trong các buổi họp và hội nghị quốc tế có sự tham gia của nhiều quốc gia. Dù không quá phức tạp, phiên dịch tiếp sức có thể gặp khó khăn khi xảy ra hiểu lầm, dẫn đến việc sử dụng sai từ hoặc cụm từ trong ngôn ngữ đích.

Phiên dịch thầm

Phiên dịch thầm, hay còn gọi là “whispering interpreting” trong tiếng Anh, là hình thức phiên dịch tương tự như dịch song song, nhưng người dịch chỉ phục vụ cho một nhóm nhỏ và nói thầm vào tai người nghe.

Hình thức này rất phù hợp cho các buổi dịch yêu cầu tính bí mật, như trao đổi quân sự hoặc kinh doanh.

Phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu

Phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu, hay “sign language interpreting” trong tiếng Anh, là hình thức phiên dịch mà ngôn ngữ nói được chuyển thành ngôn ngữ ký hiệu và ngược lại.

Hình thức này được sử dụng khi người tham gia buổi dịch là người khiếm thính. Người phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu sẽ chuyển đổi thông điệp từ ngôn ngữ nói thành ngôn ngữ ký hiệu và ngược lại, từ ngôn ngữ ký hiệu của người khiếm thính thành tiếng nói.

Phiên dịch tiếp cận

Phiên dịch tiếp cận, hay còn gọi là “liaison interpreting” trong tiếng Anh, thường được sử dụng trong các cuộc họp hoặc buổi gặp gỡ nhỏ giữa hai bên nói các ngôn ngữ khác nhau.

Trong hình thức này, một phiên dịch viên duy nhất chịu trách nhiệm chuyển đổi ngôn ngữ, dịch từ ngôn ngữ của bên này sang ngôn ngữ của bên kia và ngược lại.

4. Làm phiên dịch cần bằng cấp, chứng chỉ gì?

Để theo nghề phiên dịch, cách tốt nhất là bạn nên có bằng cử nhân chuyên ngành ngôn ngữ từ các trường đại học. Mặc dù không bắt buộc phải có bằng cử nhân để làm phiên dịch viên, nhưng hầu hết các công ty đều yêu cầu ứng viên có bằng này.

Ngoài bằng cử nhân, bạn cũng có thể theo học các khóa biên phiên dịch tại trung tâm ngoại ngữ để lấy chứng chỉ. Tham gia các kỳ thi đánh giá năng lực ngoại ngữ như IELTS, TOEIC, JLPT, TOPIK, HSK,… cũng là cách tốt để chứng nhận khả năng phiên dịch của bạn.

5.Phương pháp học phiên dịch hiệu quả

Không phải ai theo học phiên dịch đều giỏi, quan trọng là phải có phương pháp học hiệu quả. Dưới đây là một số gợi ý bạn có thể tham khảo:

Kiên trì học ngoại ngữ mỗi ngày: Để thành thạo một ngôn ngữ, bạn cần học tập đều đặn. Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để luyện nghe, đọc hoặc dịch sẽ giúp bạn nhanh chóng làm chủ ngôn ngữ.

Luyện dịch tất cả mọi thứ: Phương pháp dịch thầm, tức là dịch các văn bản từ tiếng Anh hoặc tiếng Việt qua ngôn ngữ còn lại, giúp bạn cải thiện kỹ năng phiên dịch.

Thành thạo tiếng Việt: Rèn luyện tiếng Việt để có vốn từ phong phú và cách hành văn mượt mà là cần thiết, không chỉ tập trung vào ngoại ngữ.

Sử dụng nhiều phương pháp học: Kết hợp các phương pháp như đọc báo, sách, nghe đài, xem phim, và tham gia câu lạc bộ để không cảm thấy nhàm chán và duy trì sự hứng thú.

Kiên trì với mục tiêu: Để đạt kết quả học tập mong đợi, bạn cần kiên trì thực hiện kế hoạch học tập hàng ngày.